Ziemia we Wszechświecie 1. Wszechświat 1 ZP II.4, ZP II.5, ZR II.4 2. Budowa Układu Słonecznego 1 ZP II.1, ZP II.3, ZR II.5 3. Ruch obiegowy Ziemi 2 ZP II.2, ZR II.1, ZR II.3 4. Ruch obrotowy Ziemi 2 ZP II.2 5. Czas na Ziemi 1 ZP II.2, ZR II.2 6. Podsumowanie działu 1 Prezentacja multimedialna z działu "VI. Usługi" (poziom rozszerzony) 5. Usługi edukacyjne i finansowe. Uwaga: wczytywanie prezentacji może potrwać od kilku do kilkudziesięciu sekund! Jeżeli wczytywanie prezentacji trwać będzie dłużej (nie kończy się) oznacza to, że należy wyczyścić historię przeglądarki z wcześniejszych Najlepsze dokumenty w sprzedaży, umieszczone przez studentów, którzy ukończyli studia. Otrzymaj 20 punktów za każdy załadowany dokument i kolejne dodatkowe punkty, w zależności od ilości pobrań tego dokumentu. Otrzymaj punkty pobierania za każdy udostępniony dokument. Otrzymaj punkty Premium, aby bez oczekiwania pobierać Study with Quizlet and memorize flashcards containing terms like Ruch obiegowy Ziemi, Ruch obrotowy Ziemi, Wszechświat and more. Zadania maturalne. Dział: Miejsce Ziemi we wszechświecie. Zad. 1 Spośród podanych niżej miejscowości, wybierz i wpisz w odpowiednie miejsce tę, w której: a) w lecie długość dnia jest większa niż w pozostałych .. b) w zimie długość dnia jest większa niż w pozostałych .. 68 views, 1 likes, 0 loves, 1 comments, 0 shares, Facebook Watch Videos from Kujawsko-Pomorska e-Szkoła: Ziemia we wszechświecie, cz. 2. Lekcja live z geografii dla uczniów szkół średnich . Geografia dla maturzysty ZR Łatwo i szybko wyszukaj materiały do zajęć Dział Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie Materiały dla nauczyciela (22) Prowadzenie lekcji Sprawdzanie wiedzy Materiały prezentacyjne Filtry \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie \ Część 1 \ Rozdział 3. Ziemia we wszechświecie Korelacja i kompetencje zapisane w celach projektuPrzyrodaInformatykaPlastyka1234Szczegółowe cele projektu § Budowa Układu Słonecznego § Rozróżnia ciała niebieskie § Interpretuje mapy nieba, rysunki schematyczne, poglądowe § Zna sylwetki ludzi, którzy najbardziej przyczynili się do poznania kosmosu § Rozumie związki zależności między ruchem a oświetleniem Ziemi § Rozumie, że działalność człowieka ma wpływ na zmiany zachodzące we wszechświecie. § Poszukuje w Internecie wiadomości dotyczących nowości astronomicznych § Korzysta z dostępnych programów związanych z astronomią § Przygotowanie materiałów na zajęcia z wykorzystaniem techniki komputerowej § Wykonanie plakatu na wybrany temat związany z poruszanym materiale, odpowiednio dobraną techniką § Wykonanie gazetki tematycznej Kompetencje zapisane w celach projektu § Rozwiązywanie problemów § Korzystanie z różnych źródeł informacji § Praca w zespołach § Umiejętność słuchania i korzystania z poglądów innych ludzi § Zajmowanie stanowiska w dyskusji § Samodzielne poszukiwanie § Rozwijanie wyobraźni przestrzennej § Nabywanie umiejętności notowania, rysowania, szkicowania § Zgodna współpraca w grupieTreści i kompetencje zapisane w podstawach programowych § Łączenie różnych elementów wiedzy § Obrona własnego stanowiska § Prezentowanie własnych zainteresowań, uzdolnień i poglądów na forum publicznym § Ocenianie własnej postawy i wyników pracy § Rozwiązywanie problemów w sposób twórczy § Efektywne posługiwanie się technologią informatyczną § Wykorzystywanie doświadczeń w praktyceOpracowała:Edyta SzyszkoMarzena Szczerbińska Test z geografii Sprawdzian z rozdziału "Ziemia we Wszechświecie". Test z geografii o Ziemi, planetach i układzie słonecznym. Ilość pytań: 21 Rozwiązywany: 39740 razy Pobierz PDF Fiszki Powtórzenie Nauka Rozwiąż test Spis treści III etap edukacyjny 1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. 2. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. 3. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. 4. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. 5. Ludność Polski. 6. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej Polski. 7. Regiony geograficzne Polski. 8. Sąsiedzi Polski - zróżnicowanie geograficzne, przemiany. 9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. 10. Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. IV etap edukacyjny - zakres podstawowy 1. Współczesne problemy demograficzne i społeczne świata. 2. Zróżnicowanie gospodarcze świata. 3. Relacja człowiek-środowisko przyrodnicze a zrównoważony rozwój. IV etap edukacyjny - zakres rozszerzony 1. Źródła informacji geograficznej. 2. Ziemia we Wszechświecie. 3. Sfery Ziemi - atmosfera. 4. Sfery Ziemi - hydrosfera. 5. Sfery Ziemi - litosfera. 6. Sfery Ziemi - pedosfera i biosfera. 7. Klasyfikacja państw świata. 8. Ludność. 9. Działalność gospodarcza na świecie. 10. Geografia Polski - środowisko przyrodnicze. 11. Geografia Polski - zagadnienia ludnościowe. 12. Geografia Polski - działalność gospodarcza. ⇑III etap edukacyjny⇑1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń:1) wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie; posługuje się skalą mapy do obliczenia odległości w terenie;2) odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych;3) posługuje się w terenie planem, mapą topograficzną, turystyczną, samochodową ( orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie);4) identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych;5) dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych;6) określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie;7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.);8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych;9) projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych i samochodowych.⇑2. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń:1) podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi; odczytuje współrzędne geograficzne na globusie;2) posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy; podaje cechy ruchu obrotowego; wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i granica zmiany daty; posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi;3) podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi; przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku;4) podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi.⇑3. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. Uczeń:1) charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat;2) charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych; oblicza amplitudę i średnią temperaturę powietrza; wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza;3) wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi;4) podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi oraz wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi;5) podaje główne cechy płytowej budowy litosfery; wykazuje związki pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi;6) posługuje się ze zrozumieniem pojęciem wietrzenia i erozji; przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód płynących, fal morskich, wiatru, lądolodów i lodowców górskich;7) rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działania czynników rzeźbotwórczych. 4⇑4. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. Uczeń:1) charakteryzuje, na podstawie map różnej treści, położenie własnego regionu w Polsce oraz położenie Polski na świecie i w Europie; opisuje podział administracyjny Polski; podaje nazwy i wskazuje na mapie województwa oraz ich stolice;2) opisuje najważniejsze wydarzenia (obrazy) z przeszłości geologicznej Polski: powstanie węgla kamiennego, powstawanie gór, zalewy mórz, zlodowacenia; wykazuje zależności pomiędzy współczesną rzeźbą Polski a wybranymi wydarzeniami geologicznymi;3) rozpoznaje główne rodzaje skał występujących we własnym regionie i w Polsce; wskazuje na mapie najważniejsze obszary ich występowania; podaje przykłady wykorzystania skał w różnych dziedzinach życia człowieka;4) podaje główne cechy klimatu Polski; wykazuje ich związek z czynnikami je kształtującymi; wyjaśnia mechanizm powstawania wiatru halnego i bryzy morskiej;5) wymienia główne rodzaje zasobów naturalnych Polski i własnego regionu: lasów, wód, gleb, surowców mineralnych; korzystając z mapy, opisuje ich rozmieszczenie i określa znaczenie gospodarcze.⇑5. Ludność Polski. Uczeń:1) wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia z zakresu demografii: przyrost naturalny, urodzenia i zgony, średnia długość życia;2) odczytuje z różnych źródeł informacji ( rocznika statystycznego oraz piramidy płci i wieku) dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, struktury płci, średniej długości życia w Polsce; odczytuje wielkość i główne kierunki migracji z Polski i do Polski;3) charakteryzuje, na podstawie map gęstości zaludnienia, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Polsce i zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice czynnikami przyrodniczymi, historycznymi, ekonomicznymi;4) wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce i we własnym regionie;5) podaje główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i we własnym regionie;6) analizuje, porównuje, ocenia rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce i zamieszkiwanym regionie; wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce.⇑6. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej Polski. Uczeń:1) wyróżnia główne cechy struktury użytkowania ziemi, wielkości i własności gospodarstw rolnych, zasiewów i hodowli w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych;2) podaje przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu wybranych upraw (pszenicy, ziemniaków, buraków cukrowych) oraz chowu bydła i trzody chlewnej w Polsce;3) przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego;4) wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce i we własnym regionie oraz wskazuje najlepiej rozwijające się obecnie w Polsce gałęzie produkcji przemysłowej;5) rozróżnia rodzaje usług; wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług w Polsce i we własnym regionie;6) wykazuje na przykładach walory turystyczne Polski oraz opisuje obiekty znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości;7) opisuje na podstawie map i wyjaśnia zróżnicowanie gęstości i jakości sieci transportowej w Polsce i wykazuje jej wpływ na rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej;8) wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce; wymienia formy jego ochrony, proponuje konkretne działania na rzecz jego ochrony we własnym regionie.⇑7. Regiony geograficzne Polski. Uczeń:1) wskazuje na mapie główne regiony geograficzne Polski;2) charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski, ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych);3) opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi;4) przedstawia, np. w formie prezentacji multimedialnej, walory turystyczne wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych;5) projektuje i opisuje, na podstawie map turystycznych, tematycznych, ogólnogeo- graficznych i własnych obserwacji terenowych, podróż wzdłuż wybranej trasy we własnym regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe;6) przedstawia główne cechy położenia oraz środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego; wykazuje znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego oraz przyczyny degradacji jego wód.⇑8. Sąsiedzi Polski - zróżnicowanie geograficzne, przemiany. Uczeń:1) charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze;2) wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec;3) przedstawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Ukrainy;4) wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze, narodowościowe, kulturowe i gospodarcze Rosji;5) przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego, gospodarki oraz formy współpracy z krajem będącym najbliższym sąsiadem regionu, w którym uczeń mieszka.⇑9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń:1) wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy;2) określa położenie Europy i główne cechy środowiska przyrodniczego na podstawie mapy ogólnogeograficznej i map tematycznych;3) opisuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny i konsekwencje tego zróżnicowania;4) wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego;5) wykazuje, na przykładzie rolnictwa Francji lub innego kraju europejskiego, związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej; identyfikuje cechy rolnictwa towarowego;6) przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego regionu (lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej;7) przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenie Paryża lub Londynu jako światowej metropolii;8) wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich;9) wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej;10) prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników, Internetu trasę wycieczki po Europie lub jej części.⇑10. Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń:1) wykazuje, na podstawie map tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów;2) przedstawia, na podstawie map tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje;3) analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludnościowego i urbanizacji w Chinach; wyjaśnia, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na obszarze Chin; podaje kierunki rozwoju gospodarczego Chin oraz wskazuje zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej;4) wykazuje znaczenie czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii na tle niekorzystnych cech środowiska przyrodniczego;5) wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw i „kulturą ryżu” a cechami klimatu monsunowego w Azji Południowo-Wschodniej;6) opisuje kontrasty społeczne i gospodarcze w Indiach; wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii;7) charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej, kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego; wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych;8) charakteryzuje na podstawie map tematycznych i wyjaśnia występowanie stref klimatyczno-roślinno-glebowych w Afryce;9) wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody;10) określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób ( AIDS) a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary;11) wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki Północnej i Południowej;12) identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem; określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w Brazylii;13) wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej; określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej;14) przedstawia, na podstawie map tematycznych, główne cechy gospodarki Australii na tle warunków środowiska przyrodniczego;15) przedstawia cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki; podaje główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych.⇑IV etap edukacyjny - zakres podstawowy⇑1. Współczesne problemy demograficzne i społeczne świata. Uczeń:1) wyróżnia i charakteryzuje obszary o optymalnych i trudnych warunkach do zamieszkania w skali globalnej i regionalnej; formułuje prawidłowości rządzące rozmieszczeniem ludności na świecie;2) charakteryzuje główne procesy demograficzne (fazy przejścia demograficznego i przejścia epidemiologicznego) na przykładzie całego świata i poszczególnych kontynentów;3) klasyfikuje migracje, podaje ich przyczyny i ocenia skutki tego zjawiska; charakteryzuje współczesne kierunki emigracji Polaków i czynniki wpływające na atrakcyjność niektórych państw dla imigrantów;4) wyjaśnia zróżnicowanie procesów urbanizacji na świecie; opisuje procesy tworzenia się aglomeracji miejskich oraz ich formy;5) identyfikuje i wyjaśnia procesy wzrostu liczby ludności oraz ekspansji przestrzennej wielkich metropolii świata (np. poznaje przyczyny powstawania dzielnic nędzy, wzrostu przestępczości, degradacji środowiska przyrodniczego, problemów komunikacyjnych);6) wyjaśnia znaczenie kultury i tradycji regionalnych w procesie różnicowania się regionów pod względem rozwoju społecznego i gospodarczego (np. wyjaśnia rolę tradycji w rozwoju przedsiębiorczości w państwach Azji Południowo-Wschodniej).⇑2. Zróżnicowanie gospodarcze świata. Uczeń:1) klasyfikuje państwa na podstawie analizy wskaźników rozwoju społecznego i gospodarczego; wyróżnia regiony bogate i biedne (bogatą Północ i biedne Południe) i podaje przyczyny dysproporcji w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego regionów świata;2) ocenia i projektuje różne formy pomocy państwa i organizacji pozarządowych państwom i regionom dotkniętym kryzysem (klęskami ekologicznymi, wojnami, głodem);3) opisuje główne obszary upraw i chowu zwierząt na świecie, wyjaśnia ich zróżnicowanie przestrzenne;4) wyjaśnia, z czego wynikają różnice w wielkości i strukturze spożycia żywności na świecie (uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe, społeczne i polityczne, mechanizmy wpływające na nierównomierny rozdział żywności w skali globalnej);5) opisuje zmiany w funkcji obszarów wiejskich na wybranych przykładach (np. w Unii Europejskiej, w regionach turystycznych w państwach rozwijających się); potrafi wyjaśnić szanse i zagrożenia dla środowiska przyrodniczego i mieszkańców poszczególnych regionów, wynikające z procesów przemian zachodzących na terenach wiejskich;6) charakteryzuje kierunki zmian w powierzchni lasów na świecie (w wyniku procesów wylesiania i zalesiania) i podaje przykłady gospodarowania zasobami leśnymi (pozytywne i negatywne);7) charakteryzuje cechy gospodarki morskiej i podaje przykłady wykorzystania oceanu światowego oraz zagrożeń wynikających ze zbyt intensywnej eksploatacji zasobów morskich;8) charakteryzuje i ocenia zróżnicowanie i zmiany struktury wykorzystania surowców energetycznych na świecie; dokonuje oceny zjawiska uzależnienia produkcji energii na świecie od źródeł zaopatrzenia surowców nieodnawialnych, potrafi wyjaśnić twierdzenie „ropa rządzi światem”;9) wyjaśnia, na czym polegają zmiany zachodzące na rynku pracy w skali globalnej i regionalnej, wynikające z rozwoju nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych;10) przedstawia cechy przemysłu wysokiej technologii i podaje przykłady jego lokalizacji na świecie; poznaje nowe funkcje ośrodków przemysłowych i nowe formy przestrzenne - technopolie, klastry i dystrykty przemysłowe;11) charakteryzuje wybrane obszary intensywnie zagospodarowywane turystycznie na świecie; wyjaśnia, dlaczego zmieniają się kierunki wyjazdów turystycznych Polaków; identyfikuje skutki rozwoju turystyki dla środowiska przyrodniczego;12) ocenia rolę nowoczesnych usług komunikacyjnych w funkcjonowaniu gospodarki i w życiu codziennym;13) wyjaśnia zmiany zachodzące w kierunkach i natężeniu ruchu osób i towarów; wskazuje przykłady lokalizacji nowoczesnych terminali i ich rolę w rozwoju regionów;14) podaje przykłady procesów globalizacji i ich wpływu na rozwój regionalny i lokalny;15) wyjaśnia współczesne zmiany na mapie politycznej świata;16) wyjaśnia na wybranych przykładach (w skali lokalnej, regionalnej i globalnej) przyczyny procesów integracyjnych i ich skutki gospodarcze, społeczne i polityczne.⇑3. Relacja człowiek-środowisko przyrodnicze a zrównoważony rozwój. Uczeń:1) formułuje problemy wynikające z eksploatowania zasobów odnawialnych i nieodnawialnych; potrafi przewidzieć przyrodnicze i pozaprzyrodnicze przyczyny i skutki zakłóceń równowagi ekologicznej;2) charakteryzuje obszary niedoboru i nadmiaru wody na świecie i określa przyczyny tego zróżnicowania (w tym zanieczyszczenia wód); przedstawia projekty rozwiązań stosowanych w sytuacjach braku lub niedoborów wody w różnych strefach klimatycznych;3) rozróżnia przyczyny zachodzących współcześnie globalnych zmian klimatu (ocieplenia globalnego) i ocenia rozwiązania podejmowane w skali globalnej i regionalnej zapobiegające temu zjawisku;4) wykazuje na przykładach, że zbyt intensywne wykorzystanie rolnicze gleb oraz nieumiejętne zabiegi agrotechniczne powodują w wielu częściach świata degradację gleb, co w konsekwencji prowadzi do spadku produkcji żywności, a w niektórych regionach świata do głodu i ubóstwa;5) wykazuje na przykładach pozaprzyrodnicze czynniki zmieniające relacje człowiek-środowisko przyrodnicze (rozszerzanie udziału technologii energooszczędnych, zmiany modelu konsumpcji, zmiany poglądów dotyczących ochrony środowiska).⇑IV etap edukacyjny - zakres rozszerzony ⇑ 1. Źródła informacji geograficznej. 1) klasyfikacja map ze względu na różne kryteria; 2) obliczanie odległości w terenie oraz powierzchni na podstawie map wykonanych w różnych skalach; 3) odczytywanie i opis cech środowiska przyrodniczego (np. ukształtowanie i rzeźbę terenu, budowę geologiczną) i społeczno-gospodarczego (np. rozmieszczenie zasobów naturalnych, ludności, szlaki transportowe) na podstawie map: topograficznej, hipsometrycznej i tematycznej; 4) interpretacja zjawiska geograficznego przedstawianego na wykresach, w tabelach, na schematach i modelach; 5) formułowanie zależności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych i czasowych między wybranymi elementami środowiska przyrodniczego i społeczno-gospodarczego oraz dokonywanie ich weryfikacji, wykorzystując mapy tematyczne; 6) przeprowadzanie badań wybranych elementów środowiska geograficznego w regionie zamieszkania według przygotowanego planu; 7) stosowanie wybranych metod kartograficznych do prezentacji cech ilościowych i jakościowych środowiska geograficznego; 8) korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu pozyskiwania, przechowywania, przetwarzania i prezentacji informacji geograficznych. ⇑ 2. Ziemia we Wszechświecie. 1) wyjaśnienie cech budowy i określenie położenia różnych ciał niebieskich we Wszechświecie; 2) scharakteryzowanie ciał niebieskich tworzących Układ Słoneczny; 3) wskazanie konsekwencji ruchów Ziemi; 4) obliczanie wysokości górowania Słońca w dowolnym miejscu na Ziemi w dniach równonocy i przesileń; 5) obliczanie szerokości geograficznej dowolnego punktu na powierzchni Ziemi na podstawie wysokości górowania Słońca w dniach równonocy i przesileń; 6) opis różnic między astronomicznymi, kalendarzowymi i klimatycznymi porami roku; 7) wyjaśnienie przyczyn występowania: dni i nocy polarnych na obszarach podbiegunowych, zorzy polarnej, zaćmień Słońca i Księżyca; 8) wskazanie skutków występowania siły Coriolisa dla środowiska przyrodniczego. ⇑ 3. Sfery Ziemi - atmosfera. 1) wyjaśnienie mechanizmu cyrkulacji powietrza w strefie międzyzwrotnikowej i wyższych szerokościach geograficznych oraz opis przebiegu procesów pogodowych (ruch mas powietrza, fronty atmosferyczne i zjawiska im towarzyszące); 2) wskazanie przyczyn nierównomiernego rozkładu temperatury powietrza i opadów; 3) wyjaśnienie na przykładach genezy wiatrów (stałych i okresowych oraz lokalnych) i wskazanie ich znaczenia dla przebiegu pogody i działalności gospodarczej (rolnictwa, komunikacji); 4) scharakteryzowanie stref klimatycznych i typów klimatu na Ziemi i uzasadnienie ich zasięgu; 5) rozpoznanie strefy klimatycznej i typu klimatu na podstawie rocznego przebiegu temperatury powietrza i sum opadów; 6) przygotowanie krótkoterminowej prognozy pogody na podstawie mapy synoptycznej oraz obserwacji i pomiarów meteorologicznych; 7) wyjaśnienie na przykładach obserwowanych przyczyn i skutków globalnych zmian klimatu na Ziemi. ⇑ 4. Sfery Ziemi - hydrosfera. 1) omówienie cech cyklu hydrologicznego w różnych warunkach klimatycznych; 2) opis występowania i zasobów wód w oceanach i na lądach (jeziora, rzeki, lodowce, wody podziemne); 3) scharakteryzowanie sieci rzecznej i typów genetycznych jezior na poszczególnych kontynentach; 4) rozpoznanie i opis cech ustrojów rzecznych wybranych rzek; 5) wyjaśnienie krajobrazowych i gospodarczych funkcji rzek i jezior; 6) objaśnienie mechanizmu powstawania i układu powierzchniowych prądów morskich, falowania, pływów, upwellingu oraz ich wpływu na warunki klimatyczne i środowisko życia wybrzeży; 7) wskazanie możliwości gospodarczego wykorzystania oceanów i ocena wpływu człowieka na ekosystemy mórz i oceanów; 8) wyjaśnienie powstawania źródeł i ocena przyrodniczego i gospodarczego znaczenia wód podziemnych; 9) wyjaśnienie przyczyn różnej wysokości występowania granicy wiecznego śniegu w różnych szerokościach geograficznych; 10) wyjaśnienie procesu powstawania lodowców na przykładach z różnych kontynentów; 11) wskazanie na mapach zasięgu obszarów współcześnie zlodzonych i ocena wpływu zmian klimatycznych na zmiany zasięgu tych obszarów; 12) opis na przykładach następstw nieracjonalnej gospodarki wodnej w wybranych regionach świata i wskazanie działań wspomagających racjonalne gospodarowanie wodą. ⇑ 5. Sfery Ziemi - litosfera. 1) opis składu mineralogicznego skorupy ziemskiej, głównych grup i rodzajów skał oraz ich gospodarczego zastosowania i ocena zmian środowiska przyrodniczego związanego z eksploatacją surowców mineralnych; 2) scharakteryzowanie najważniejszych wydarzeń geologicznych i przyrodniczych w dziejach Ziemi (fałdowania, dryf kontynentów, transgresje i regresje morskie, zlodowacenia, rozwój świata organicznego); 3) plan i przeprowadzenie obserwacji odkrywki lub odsłonięcia geologicznego; 4) ocena zmian środowiska w holocenie związanego z działalnością człowieka; 5) scharakteryzowanie głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi - wulkanizm, plutonizm, ruchy skorupy ziemskiej, wstrząsy tektoniczne, ruchy górotwórcze (paleozoiczne, mezozoiczne, kenozoiczne) oraz formy powstałe w ich wyniku; 6) scharakteryzowanie zjawiska wietrzenia fizycznego i chemicznego (np. kras, lateryzacja) oraz opis produktów i form powstałych w wyniku tych procesów; 7) opis przebiegu oraz efektów erozji i akumulacji wodnej (rzecznej, morskiej, jeziornej), lodowcowej i eolicznej; 8) wykazanie wpływu cech budowy geologicznej i działalności człowieka na grawitacyjne ruchy masowe (obrywanie, spełzywanie, osuwanie); 9) opis cech ukształtowania powierzchni Ziemi jako efekt oddziaływania procesów wewnętrznych i zewnętrznych dla wybranego regionu. ⇑ 6. Sfery Ziemi - pedosfera i biosfera. 1) scharakteryzowanie procesów glebotwórczych i omówienie cech głównych rodzajów gleb strefowych i niestrefowych oraz ocena ich przydatności rolniczej; 2) plan i przeprowadzenie obserwacji profilu glebowego w miejscu zamieszkania; 3) wyjaśnienie zróżnicowania formacji roślinnych na Ziemi i piętrowości roślinnej na Ziemi oraz przyporządkowanie typowych gatunków flory i fauny dla poszczególnych stref krajobrazowych Ziemi; 4) udowodnienie na przykładach, że naruszenie stabilności ekosystemów może powodować nieodwracalne zmiany w środowisku naturalnym; 5) wskazanie podejmowanych na świecie działań na rzecz ochrony i restytucji środowiska geograficznego; 6) omówienie podstawowych zasad zrównoważonego rozwoju i ocena możliwości ich realizacji w skali lokalnej, regionalnej i globalnej. ⇑ 7. Klasyfikacja państw świata. 1) wyróżnienie kryteriów podziału państw według PKB na jednego mieszkańca oraz Wskaźnika Rozwoju Społecznego (HDI); 2) porównanie struktury PKB państw znajdujących się na różnych poziomach rozwoju gospodarczego; 3) odczytanie na mapach aktualnego podziału politycznego. ⇑ 8. Ludność. 1) analiza, wyjaśnienie i ocena warunków przyrodniczych dla osiedlania się ludzi (na przykładach różnych regionów świata); 2) określenie cech rozmieszczenia ludności na Ziemi, wskazanie obszarów jej koncentracji i słabego zaludnienia; 3) analiza przestrzennych różnic w wielkości wskaźników: urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego; 4) opis etapów rozwoju demograficznego ludności na przykładach z wybranych państw świata; 5) ocena konsekwencji eksplozji demograficznej lub regresu demograficznego w wy branych państwach; 6) scharakteryzowanie przyczyn i konsekwencji migracji ludności w różnych państwach; 7) przedstawienie procesów urbanizacyjnych na świecie i zróżnicowania poziomu życia ludzi w miastach różnych typów i wielkości; 8) wyjaśnienie zróżnicowania struktury zatrudnienia w wybranych państwach i jej związku z poziomem rozwoju państwa; 9) scharakteryzowanie struktury etnicznej i narodowościowej ludności świata; 10) określenie struktury funkcjonalno-przestrzennej różnych miast i ocena jej zmiany wraz z rozwojem państw; 11) scharakteryzowanie zróżnicowania religijnego ludności świata i ocena wpływu religii na postawy społeczne i gospodarkę; 12) wskazanie przyczyn i konsekwencji upowszechniania się wybranych języków na świecie. ⇑ 9. Działalność gospodarcza na świecie. 1) wyjaśnienie wpływu czynników przyrodniczych i społeczno-ekonomicznych na rozwój rolnictwa; 2) wykazanie zależności między rodzajami produkcji rolnej a warunkami naturalnymi i rozmieszczeniem ludności oraz scharakteryzowanie różnych typy\ów rolnictwa na świecie; 3) wskazanie problemów związanych z upowszechnianiem się roślin uprawnych zmodyfikowanych genetycznie i wskazanie rejonów ich upraw; 4) porównanie i uzasadnienie struktury spożycia żywności w państwach wysoko i słabo rozwiniętych; 5) uzasadnienie konieczności racjonalnego gospodarowania zasobami leśnymi na świecie; 6) wskazanie możliwości rozwoju wykorzystania zasobów oceanów i mórz; 7) scharakteryzowanie zmian w strukturze zużycia energii postępujących wraz z rozwojem gospodarczym państw świata i ocena skutków wynikających z rosnącego zużycia energii oraz konieczności pozyskiwania nowych źródeł energii

zadania maturalne ziemia we wszechświecie