Zgodnie z art. 926 Kodeksu cywilnego (K.c.) powołanie do spadku wynika z ustawy (dziedziczenie ustawowe) albo z testamentu (dziedziczenie testamentowe). Najpierw należy ustalić, czy zmarła rozrządziła całym swoim majątkiem. Jeśli tak, wówczas dziedziczenie ustawowe w ogóle nie wchodzi w grę. Jeżeli zaś rozrządziła tylko jego Spadkobierca może powołać do części lub całości spadku kilku spadkobierców. W takim przypadku dziedziczą (co do zasady) w częściach równych. W tym przypadku po 1/2. Jeśli jeden ze spadkobierców nie może lub nie chce przyjąć spadku – wówczas jego udział spadkowy przenosi się na pozostałych (tzw. przyrost). W razie braku możliwości wezwania spadkobierców do udziału w postępowaniu (a więc gdy spadkobiercy nie są ustaleni albo nie są znani organowi), jest zobowiązany ustalić, czy nie zachodzą przesłanki do zastosowania art. 30 §5 k.p.a., a więc czy w sprawie nie działa osoba sprawująca faktyczny zarząd majątkiem masy spadkowej, a w Ponieważ jedyny spadkobierca testamentowy nie dożył otwarcia spadku to dojdzie do dziedziczenia ustawowego. Oznacza to, że jeżeli zmarły brat nie miał dzieci i oprócz dwójki nie było innego rodzenstwa, to jeśli nic się nie zmieni dziedziczyć po rodzicach dziedziczyc będzie córka Każdy może jednak zdecydować, co i komu chce przekazać. W tym celu trzeba jednak zrobić zapis testamentowy, a najlepiej windykacyjny. Wyjaśniamy, co one oznaczają w praktyce i czym się różnią. Tłumaczymy, co zrobić, aby każdy dostał to, co chcemy mu przekazać na wypadek śmierci. Wyjaśniamy, dlaczego lepiej jest pójść do Nikt z krewnych nawet się nie domyśla, że dokument istnieje, a notariusz nie śledzi nekrologów, by wiedzieć, że jego klient nie żyje. Gdy nikt się nie zgłosi po testament, spadek może trafić nie do tych, których wskazał zmarły. Kilka testamentów. Większość z nas uważa, że każdy kolejny testament odwołuje następny. . Zmarła matka zostawiła spisany odręcznie testament, w którym uczyniła mnie swoim jedynym spadkobiercą. Majątek po mamie stanowi mieszkanie, które kupiła jeszcze przed ślubem z moim ojczymem. Ojczym żyje, nigdy nie był zameldowany w tym mieszkaniu i w nim nie mieszka. Co teraz mam zrobić: udać się z testamentem do notariusza, czy do sądu? Testament spisany odręcznie Jeżeli spadkodawca zostawił testament własnoręczny, to żeby został on uznany za ważny, musi być napisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym oraz być przez niego podpisany. Dobrze też, aby zawierał datę jego sporządzenia. Jeśli testament spisany przez Pana mamę nie zostanie podważony, będzie Pan dziedziczyć cały spadek po jej śmierci. W pierwszej kolejności w Pana sprawie należy przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po mamie, o ile nie zostało dotychczas przeprowadzone. Można tego dokonać w sądzie lub przed notariuszem (wtedy otrzymuje się tzw. akt poświadczenia dziedziczenia). Postępowanie przed sądem o stwierdzenie nabycia spadku Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (czyli Pani mamy), wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Do wniosku należy dołączyć: odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania; odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych; odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet zamężnych; odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy; testament w oryginale + tyle kopii, ilu jest uczestników postępowania; oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane). Generalnie wnosząc do sądu sprawę o ustalenie praw do spadku, trzeba wymienić wszystkich spadkobierców, którzy dziedziczą (np. pozostałe dzieci, małżonka zmarłej, jeśli tacy żyją). Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym sąd stwierdzi, kto dziedziczy spadek po spadkodawcy. Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł. Co się tyczy przeprowadzenia całego postępowanie przed notariuszem: Notarialne poświadczenie dziedziczenia Od marca 2009 r. drugim sposobem na potwierdzenie przez spadkobiercę prawa do spadku jest notarialne poświadczenie dziedziczenia. Taki dokument ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Warto pamiętać, że akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz i nie ma tutaj znaczenia ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (jak to jest w postępowaniu sądowym). Spadkobiercy nie muszą składać żadnych wniosków oraz pism procesowych. Muszą jednak spełnić następujące warunki: do kancelarii notarialnej przychodzą wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi (czyli Pan i Pana ojczym); nie może być żadnych sporów między nimi w kwestii podziału spadku – czyli tego, kto jest spadkobiercą (gdy spadkobiercy sprzeczają się w tej sprawie, to spór rozstrzyga się na drodze sądowej); spadek musi być otwarty po 1 lipca 1984 roku (otwarcie następuje z chwilą śmierci spadkodawcy). Wybór notariusza zapewnia sprawne, szybkie, łatwiejsze, a przede wszystkim mniej sformalizowane przeprowadzenie sprawy spadkowej. Na początek należy umówić się na spotkanie z notariuszem. Można to zrobić osobiście lub telefonicznie. Notariusz informuje o tym, jakie dokumenty trzeba ze sobą zabrać, aby móc poświadczyć dziedziczenie ( akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia i małżeństwa potencjalnych spadkobierców, testament, gdy dziedziczenie jest na podstawie testamentu). W kancelarii notarialnej spotykają się wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy. Notariusz w obecności spadkobierców testamentowych oraz ustawowych, a także osób, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi, sporządza protokół dziedziczenia (będzie to akt notarialny). Stanie się tak tylko wtedy, gdy pomiędzy spadkobiercami nie będzie sporu o spadek (o to, kto jest spadkobiercą, a nie – jak podzielić poszczególne składniki spadku – to rozstrzyga inny akt, dotyczący działu spadku). Zobacz również: Otwarcie spadku a zachowek Otwarcie i odczytanie testamentu Gdy spadkodawca pozostawił po sobie testament, to notariusz go otwiera i ogłasza. W przypadku poświadczenia dziedziczenia, które następuje przed upływem sześciu miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, spadkobiercy składają oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Notariusz na podstawie protokołu dziedziczenia sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Określi on krąg spadkobierców oraz ich udziały w dziedziczonym majątku. Akt nabierze jednak mocy prawnej dopiero, gdy zostanie zarejestrowany w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia. Poświadczenie dziedziczenia u notariusza kosztuje 150 zł (100 zł za protokół dziedziczenia, 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia). Cena jest taka sama bez względu na liczbę osób, które biorą udział w tej czynności. Do tej sumy należy dodać jeszcze 23% podatku VAT. Opłaty nie obejmują jednak kosztów, które są związane z wypisem aktów poświadczenia dziedziczenia. Każdy spadkobierca, którego dotyczy sprawa, może żądać wypisów aktu w dowolnej ilości. Taki wypis kosztuje 6 złotych netto od każdej strony dokumentu. Po uzyskaniu sądowego potwierdzenia nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia powinien Pan zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego. Zwolnienie od podatku od spadków i darowizn Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez zstępnych, małżonka jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Jeżeli zatem złoży Pan właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, to nie będzie Pan musiał płacić żadnego podatku. Jeśli nie złoży Pan takiego oświadczenia w terminie, to trzeba będzie się liczyć z zapłatą podatku. Zobacz również: Unieważnienie testamentu własnoręcznego Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Jak wynika z przesłanych przez Pana informacji, jest Pan jedynym spadkobiercą testamentowym po śmierci Pańskiego ojca. Co więcej, Pana rodzeństwu nie będzie należał się żaden spadek, ponieważ zostali oni pominięci w testamencie. Jeśli chodzi o ewentualny zachowek na rzecz rodzeństwa, należy stwierdzić, że: Zgodnie z przepisem art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego ( – ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) zachowek jest roszczeniem przysługującym zstępnym (dzieciom, wnukom itd.), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, niepowołanym do dziedziczenia wskutek pozostawienia przez spadkodawcę niekorzystnego dla nich testamentu, o wypłatę wartości części udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym (w przypadku braku testamentu). Roszczenie o zachowek, tak jak każde roszczenie majątkowe (tzn. posiadające wymierną wartość materialną), podlega przedawnieniu (art. 117 § 1 co oznacza, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że wyraźnie zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zgodnie z przepisem art. 1007 § 1 „roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu” (za roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku, czyli zasadniczo – śmierci spadkodawcy). Przepis art. 1007 § 1 jest w zakresie swojego uregulowania jasny, nie pozostawia żadnej swobody interpretacyjnej i nie przewiduje żadnych wyjątków (tak również: orzeczenie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 16 czerwca 2000 r., sygn. IV CKN 58/2000). Jak wynika z przytoczonych przepisów, roszczenie o zachowek przedawniło się po śmierci Pańskiego ojca, a więc nie jest Pan zobowiązany do wypłaty zachowku na korzyść swego rodzeństwa. Skoro testament został już otwarty, to obecnie ojciec musi Pan przeprowadzić w pierwszej kolejności procedurę stwierdzenia nabycia spadku. Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. We wniosku tym należy podać: oznaczenie właściwego wydziału cywilnego sądu rejonowego, do którego wniosek jest kierowany; imię i nazwisko oraz dokładny adres wnioskodawcy; wykaz uczestników postępowania, przez których rozumiemy wszystkie osoby powołane do dziedziczenia na mocy testamentu i ustawy, wraz z ich dokładnymi adresami zamieszkania; tytuł: „Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po [imię i nazwisko zamarłego]”; w głównej części wniosku należy podać dane o spadkodawcy (imię i nazwisko, data śmierci, ostatnie miejsce zamieszkania, stan cywilny) oraz informację o tym, czy istnieje testament, wymienić spadkobierców i podać informację, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne. Do wniosku należy dołączyć: odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania; odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych; odpis skrócony aktu małżeństwa dla mężczyzn i kobiet zamężnych; odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy; testament w oryginale oraz tyle kopii, ilu jest uczestników postępowania; oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane). Pomimo zamieszczenia we wniosku informacji, jakie osoby znajdują się w kręgu spadkobierców, sąd z urzędu bada, czy wymieniono wszystkich uczestników postępowania. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku musi zostać opłacony opłatą w wysokości 50 zł. Cała procedura kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku. Stwierdzenie nabycia spadku można przeprowadzić również przed notariuszem, który sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Przed sporządzeniem tego aktu notariusz spisuje protokół dziedziczenia. Zgodnie z przepisami notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia zarówno w przypadku dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego. Aby notariusz sporządził akt poświadczenia dziedziczenia testamentowego, konieczne jest stawienie się przed notariuszem wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi. Notariuszowi należy również przedstawić akty stanu cywilnego – akt zgonu spadkodawcy oraz akty urodzenia bądź małżeństwa. Po stwierdzeniu nabycia spadku trzeba będzie zaktualizować dane w księdze wieczystej oraz wpisać Pana jako właściciela nieruchomości. Po stwierdzeniu nabycia spadku będzie Pan mógł przekazać córce całą nieruchomość lub jej część (np. w drodze umowy darowizny, dożywocia, kupna-sprzedaży, testamentu itp.). Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zapytaj prawnika - porady prawne online . Na wstępnie wyjaśnijmy, że to Pani dziedziczy cały majątek po zmarłym mężu, który w drodze testamentu powołał Panią do spadku. Postępowanie spadkowe po śmierci męża nie zostało przeprowadzone, a więc żeby Pani mogła rozporządzić całym mieszkaniem, np. w drodze umowy darowizny lub dożywocia, musi Pani przeprowadzić w pierwszej kolejności sprawę spadkową. Nie musiałaby Pani przeprowadzać sprawy spadkowej po zmarłym mężu, jeśli zdecydowałaby się Pani sporządzić testament (w formie aktu notarialnego lub własnoręczny). Wówczas po Pani śmierci osoba powołana w testamencie będzie musiała przeprowadzić sprawę o stwierdzenie nabycia spadku zarówno po Pani mężu, jak i po Pani. Poniżej przedstawiam informacje dotyczące przeprowadzenia sprawy spadkowej po Pani mężu, zakładając, że jednak wybierze Pani wariant przekazania mieszkania jeszcze za swojego życia w drodze umowy darowizny lub dożywocia. Postępowanie spadkowe można przeprowadzić przed sądem lub przez notariuszem. 1. Do notariusza muszą stawić się wszyscy spadkobiercy osobiście, którzy mogą wchodzić do kręgu spadkobierców testamentowych i ustawowych, wówczas notariusz sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia, w którym będą wymienieni wszyscy spadkobiercy i ich udziały w spadku. Notariusz niezwłocznie po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia dokonuje jego wpisu do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jest to najszybszy sposób na załatwienia sprawy spadkowej. Ponieważ Pani mąż nie miał dzieci, jego rodzice nie żyją, to do kręgu spadkobierców ustawowych po Pani mężu wchodzą, oprócz Pani, również siostry zmarłego. Pomimo że nic nie dziedziczą, to będą musiały stawić się wraz z Panią u notariusza w celu spisania aktu poświadczenia dziedziczenia. Bez ich obecności nie będzie to możliwe. Wykaz dokumentów niezbędnych do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia: akt zgonu spadkodawcy, numer PESEL spadkodawcy oraz ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (unieważniony dowód osobisty, zaświadczenie urzędu miejskiego lub gminy), odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców lub odpisy skrócone aktów małżeństwa spadkobierców, którzy zawarli związek małżeński i zmienili nazwisko, odpis skrócony aktu małżeństwa małżonka spadkodawcy (zamiast odpisu skróconego aktu urodzenia), testament spadkodawcy, jeżeli został sporządzony, od 20 lutego 2011 roku zgodnie z treścią ustawy z dnia 26 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 roku, Nr 131, 1075) notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta,w związku z powyższym na spadkobiercach ciąży obowiązek wskazania wszystkich nieruchomości, których właścicielem / współwłaścicielem (podanie udziału) / użytkownikiem wieczystym / współużytkownikiem wieczystym (podanie udziału) / uprawnionym / współuprawnionym (podanie udziału) był spadkodawca poprzez wskazanie numeru księgi wieczystej nieruchomości i sądu, który tę księgę prowadzi. Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia zależą od liczby osób stających do aktu oraz od zakresu czynności dokonywanych przez notariusza i wynoszą za: protokół z otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł; protokół z przyjęcia lub odrzucenia spadku (jeżeli od dnia otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy, nie upłynęło sześć miesięcy, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone – 50 zł od każdej osoby składającej oświadczenie; protokół dziedziczenia – 100 zł; akt poświadczenia dziedziczenia – 50 zł; wypisy – w zależności od ich liczby oraz liczby stron (strona – 6 zł). W celu poznania kosztów związanych z konkretną sprawą niezbędny jest uprzedni kontakt z konkretną kancelarią notarialną. Jeżeli siostry zmarłego odmówią stawienia się u notariusza wraz z Panią, pozostanie Pani jedynie droga sądowa. 2. Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku w sądzie wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy podać: oznaczenie właściwego wydziału cywilnego sądu rejonowego, do którego wniosek jest kierowany; imię i nazwisko oraz dokładny adres wnioskodawcy; wykaz uczestników postępowania, przez których rozumiemy wszystkie osoby powołane do dziedziczenia na mocy testamentu i ustawy, wraz z ich dokładnymi adresami zamieszkania; tytuł „wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po [imię i nazwisko zamarłego]”; w głównej części wniosku podać dane o spadkodawcy (imię i nazwisko, data śmierci, ostatnie miejsce zamieszkania, stan cywilny) oraz informację o tym, czy istnieje testament, wymienić spadkobierców. Do wniosku należy dołączyć: odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania; odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych; odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet i mężczyzn zamężnych; odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy; oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane). Odpisy aktów stanu cywilnego muszą być nie starsze niż sprzed 3 miesięcy. Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł. Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku. Radziłabym Pani zastanowić się nad sposobem przekazanie nieruchomości na rzecz siostrzenicy, żeby w przyszłości nie czuła się Pani poszkodowana. Najtańszą, a zarazem najbezpieczniejszą dla Pani formą przekazania nieruchomości będzie spisanie testamentu. Siostrzenica stanie się właścicielką nieruchomości dopiero po Pani śmierci. Testament można w każdej chwili zmienić, gdyby siostrzenica nie wywiązywała się z opieki nad Panią. Przeniesienie nieruchomości za życia w drodze umowy darowizny lub dożywocia (bardziej bezpieczna umowa dla Pani) wiąże się z kolei z poniesieniem kosztów na wynagrodzenie notariusza + podatek od spadku i darowizn, a dodatkowo siostrzenica stanie się właścicielką nieruchomości od razu po spisaniu aktu notarialnego. Maksymalne stawki taksy notarialnej określone są w § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 148, poz. 1564). Maksymalna stawka wynosi – w zależności od wartości: do 3000 zł – 100 zł, powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł, powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł, powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł, powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł, powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł, powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tak jak w Pana przypadku) – nie więcej niż 7500 zł. Należy pamiętać, że są to stawki maksymalne. Notariusz może stosować niższe stawki, a więc istnieje możliwość negocjacji. Każdy notariusz stosuje własne stawki. Najlepiej będzie, jeżeli przed zawarciem umowy darowizny lub umowy dożywocia skontaktuje się Pani z kilkoma notariuszami i zasięgnie informacji dotyczącej tego, jaką stawkę taksy skłonny jest pobrać w Pani przypadku. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zapytaj prawnika - porady prawne online . Skutki sporządzenia testamentu Jeżeli dziadek pozostawił testament w którym wszystko pozostawił Pani mamie, to Pani mama jest jedynym spadkobiercą. Sporządzenie testamentu powoduje, że dziedziczenie ustawowe zostaje wyłączone. Jeżeli dziadek powołał do spadku tylko Pani mamę, to ani babcia, ani wnuczki nie będą dziedziczyły po dziadku. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku W pierwszej kolejności należy wnieść do sądu rejonowego właściwego miejscu zamieszkania zmarłego dziadka wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wraz z testamentem jaki pozostawił dziadek. Jeżeli testament dziadka jest ważny to na jego podstawie sąd wyda orzeczenie stwierdzające, iż spadek po Pani dziadku nabyła w całości Pani mama. Jako, że Pani mama będzie jedynym spadkobiercą to dział spadku nie będzie konieczny. Jako jedyny spadkobierca dziadka Pani mama stała się właścicielem wszystkich rzeczy wchodzących w skład majątku spadkowego po dziadku. Czy spadkobiercom pominiętym w testamencie należy się zachowek? Spadkobiercom ustawowym, pominiętym w testamencie – żonie oraz wnuczkom po zmarłym synu przysługuje prawo do zachowku. Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego – „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału”. To, że babci i wnuczkom przysługuje roszczenie o zachowek nie oznacza, iż nabędą oni udział we współwłasności nieruchomości więc dział spadku nie będzie konieczny. Jak już powyżej wspomniano jedynym spadkobiercą, na podstawie testamentu została Pani mama. Gdyby Pani dziadek nie pozostawił testamentu to babcia nabyłaby spadek po nim w 1/3 udziału, Pani mama również w 1/3 udziału, a wnuczki po zmarłym synu dziadka po 1/6 udziału. Wnuczki mogą się starać o zachowek w wysokości: 1/2 z tego co uzyskałaby wnuczka pełnoletnia czyli 1/12 wartości spadku, jeżeli chodzi o wnuczkę pełnoletnią i 2/3 z tego co uzyskałaby wnuczka niepełnoletnia czyli 1/9 wartości spadku, jeżeli chodzi o wnuczkę niepełnoletnią. Jeżeli nieruchomość wchodziła w skład majątku wspólnego Pani dziadków to dziedziczeniu podlega udział 1/2 w nieruchomości. Drugi udział 1/2 przysługuje babci. Babcia może swobodnie rozporządzać swoim udziałem i może go przenieść aktem darowizny na Pani mamę. Jeżeli taka darowizna zostanie dokonana to Pani mama stanie się właścicielem całej nieruchomości. Gdyby babcia dokonała darowizny swojego udziału w nieruchomości, to po jej śmierci nawet gdyby wartość aktywów spadkowych była równa zeru wnuczki również będą mogły dochodzić zachowku od Pani mamy. Podstawę obliczenia zachowku może stanowić wartość darowizn dokonanych przez babcię. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zdarza się, że spadkodawca w testamencie powoła w całości do spadku syna (analogicznie będzie w przypadku córki) pomijając innych członków najbliższej rodziny. Czy pominiętym przysługują jakieś roszczenia? Czy można stwierdzić sądownie lub u notariusza prawa do spadku bez udziału innych osób bliskich? Nabycie spadku a zachowek. Aby odpowiedzieć na powyższe pytanie należy wspomnieć, że prawo polskie przewiduje generalnie dwa rodzaje dziedziczenia: dziedziczenie ustawowe tj. ustalone zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, które ma miejsce gdy zmarły nie zostawi testamentu oraz drugi rodzaj na podstawie testamentu – dziedziczenie testamentowe. W przypadku stwierdzenia, że testament jest ważny dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przez dziedziczeniem ustawowym. Przy dziedziczeniu testamentowym, podobnie przy dziedziczeniu ustawowym, jedyny spadkobierca ma dwie możliwości potwierdzenia swoich praw do spadku. Na drodze sądowej po przeprowadzeniu rozprawy sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 669 KC) albo u notariusza, który może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia (z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych tj. innych niż testament pisemny lub notarialny) (art. 79 pkt 1 a oraz art. 95a Prawo o notariacie). Czy można stwierdzić sądownie lub u notariusza prawa do spadku bez udziału innych osób bliskich? Jedyny spadkodawca aby uniknąć ewentualnych sporów rodzinnych niekiedy chciałby taką sprawę załatwić samodzielnie bez zawiadamiania innych bliskich. Czy taka możliwość istnieje? Jak wcześniej wskazałem w celu potwierdzenia prawa do spadku spadkobierca winien udać się do sądu albo notariusza. W przypadku gdy sprawa zawisłaby przed sądem zgodnie z art. 669 sąd wzywa na rozprawę osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Oznacza to, że sąd, nawet gdyby dziedziczenie miało nastąpić na podstawie testamentu wzywa również osoby, które mogłyby dziedziczyć w drodze ustawy. Dzieje się tak dlatego, że osoby te mogą mieć interes w podważeniu ważności testamentu lub przykładowo wskazać inne testamenty oprócz załączonego przez syna ( córkę ) jako jedynego spadkobiercę do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Podobnie w przypadku sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza na podstawie art. 79 pkt 1a oraz art. 95a Prawa o notariacie. Przed sporządzeniem tego aktu notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi (art. 95b prawa o notariacie), jednak odmawia sporządzenia aktu, jeżeli w toku sporządzania protokołu ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie te osoby albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte i ogłoszone (art. 95e § 2 pkt 2). Gdy nie znamy adresu spadkobiercy ustawowego lub testamentowego sąd winien wezwać tych spadkobierców za pomocą ogłoszenia w piśmie poczytnym na obszarze całego kraju (art. 672-674 np. w Rzeczpospolitej, Gazecie Wyborczej. Na zgłoszenie się potencjalnych spadkobierców sąd czeka 6 miesięcy od daty ogłoszenia ( art. 675 Nabycie spadku a zachowek Często w skład spadku wchodzi nieruchomość oraz środki na rachunku bankowym. Jeżeli do dziedziczenia powołany jest tylko jeden spadkobierca powstaje pytanie co mogą zrobić pominięci w testamencie pozostali członkowie rodziny. Otóż prawo polskie stoi na gruncie ochrony praw spadkowych rodziny. Wobec powyższego niektórym osobom przysługuje prawo do zachowku. Prawo takie przysługuje dzieciom ( lub ewentualnie ich potomkom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy w wysokości połowy wartości tego co by dziedziczyli gdyby zostali powołani do spadku. Wyjątkowo gdy uprawnionym do zachowku jest osoba trwale niezdolna do pracy lub małoletni może on dochodzić 2/3 ich wartości udziału spadkowego (art. 991 Oczywistym jest, że dzieci pozamałżeńskie oraz adoptowane tzw. przysposobienie pełne (art. 121 oraz przysposobienie pełne nierozwiązywalne (art. 1241 traktowane są tak samo jak dzieci małżeńskie. Żądanie zapłaty z tytułu zachowku jest uprawnieniem a nie obowiązkiem. Zatem uprawniony może zrezygnować z dochodzenia zachowku. Roszczenia o zachowek przedawniają się z upływem 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu w przypadku testamentów ogłoszonych od dnia 23 października 2008 ( 1007 § 1 w brzmieniu obowiązującym od dnia 23-10-2011 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw) w przypadku testamentów otworzonych wcześniej termin przedawnienie wynosi 3 lata. Najczęściej ogłoszenie testamentu będzie miało miejsce u notariusza przy spisaniu aktu poświadczenia dziedziczenia lub w sądzie w ramach postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Roszczenie o zachowek jest roszczeniem o zapłatę. W przypadku gdy prawo do zachowku przysługuje innym członkom rodziny wobec spadkobiercy, który odziedziczył 2 nieruchomości oraz oszczędności na rachunkach bankowych sumuje się wartość majątku wg stanu na dzień śmierci spadkodawcy oraz wg ceny na dzień wydania przez sąd orzeczenia (uchwała SN z dnia 17 maja 1985 r., III CZP 69/84; uchwała SN z dnia 26 marca 1985 r., III CZP 75/84, wyrok SN z dnia 25 maja 2005 r., I CK 765/04). Przykład: Joanna Moskała została powołana do spadku w całości na podstawie testamentu sporządzonego przez jej ojca Grzegorza Borowicza. Grzegorz Borowicz w chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim z matką Joanny a ponadto miał dwóch pełnoletnich synów z innego związku. Wszyscy byli zdolni do pracy. W skład masy spadkowej wchodzą 2 nieruchomości ( działka budowlana oraz 3 pokojowe mieszkanie we Wrocławiu), a także środki na rachunku bankowym w kwocie 100 000 PLN wszystko stanowiące odrębny majątek zmarłego. Łączna wartość masy spadkowej wynosi 600 000 PLN. Zgodnie z zasadami właściwymi dla zachowku zarówno matka Joanny oraz każdy z synów spadkodawcy z innego związku może żądać połowy tego co by im przypadało gdyby dziedziczyli z ustawy. Przy obliczeniu udziału z ustawy Joannie, jej matce jak i każdemu z synów z innego związku przypadałaby ¼ udziału, a zatem równowartość 150 000 PLN. Połowa z tej kwoty to 75 000 PLN, zatem matka Joanny oraz każdy z synów spadkodawcy mogliby dochodzić od Joanny Moskały kwoty 75 000 PLN tytułem zachowku. Gdyby każdy z uprawnionych do zachowku zażądał zapłaty, Joanna będzie zobowiązana zapłacić łącznie 225 000 PLN ( 3 x 75 000 PLN.) Jeżeli majątek pozostały po spadkodawcy tj. 2 nieruchomości ( działka budowlana oraz 3 pokojowe mieszkanie we Wrocławiu), a także środki na rachunku bankowym w kwocie 100 000 PLN stanowił wspólność ustawową małżeńską to z chwilą śmierci przestaje istnieć pomiędzy małżonkami wspólność a ich majątek dzieli się na udziały, które co do zasady są równe. Jedna część majątku ( połowa) przypada małżonkowi pozostałemu przy życiu, a część druga (połowa) stanowi masę spadkową. W omawianym powyżej wypadku byłoby to 300 000 PLN (połowa wartości majątku objętego wspólnością ustawową) natomiast pozostała część majątku przysługiwałaby żyjącej małżonce. W takim razie Joanna, jej matka (żona Grzegorza Borowicza) oraz każdy z synów zmarłego mogliby otrzymać z ustawy udział spadkowy o wartości 75 000 PLN. Ponieważ do spadku została powołana tylko Joanna pozostałym przysługuje połowa kwoty jaką mogliby dziedziczyć gdyby nie było testamentu. Zatem żona spadkodawcy oraz każdy z synów mogą dochodzić od Joanny zapłaty kwoty 37 500 PLN na ich rzecz tytułem zachowku. W przypadku gdyby każdy z uprawnionych do zachowku żądał zapłaty Joanna powinna zapłacić im 112 500 PLN łącznie ( 3 x 37 500 PLN) W przypadku gdyby jeden z synów nie przeżył spadkodawcy tzn. umarł wcześniej niż spadkodawca, wtedy w jego miejsce wchodzą jego spadkobiercy ( art. 1002 Środki Spadkodawcy na koncie czy ożna wypłacić po śmierci? Radca prawny Rafał Ptak

jedyny spadkobierca testamentowy nie żyje